سکولار دموکراسی تنها گریزگاه بی‌بدیل!/ دیدگاه
روشنفکر/ تغییر چهره خاورمیانه، در طول این سالها سبب شده تا متفکرین شرقی بیش از پیش کوشش کنندتا به چرایی این تغییر به‌طوره ویژه بنگرند تا شاید راهی برای برون رفت از این شرایط یافته و آن را بسان پزشکی حاذق، به مردمان بخت‌برگشته این نقطه از جهان، تجویز نمایند. اگرچه بسیاری از متفکرین و روشنفکران غربی نیز سعی کرده‌اند تا راهی برای این معضل منطقه‌ای که در حال تسری به سایر نقاط دنیاست بیایند.
با این‌وجود یکی یا شاید بهترین الگو برای توسعه متوازن و رهایی از شرایط کنونی، دموکراسی مبتنی بر سکولاریسم باشد که هیچ بدیلی تاکنون برایش تعریف نشده است.
اگرچه برخی الگوی توسعه چینی و حکمرانی خوب را نیز هرازگاهی مطرح و تبلیغ می‌کنند. «فرانسیس فوکویاما» اندیشمند امریکایی سال قبل در برنامه معروف «هارد‌تاک» بی‌بی‌سی، به‌طور ضمنی از الگوهای «توسعه اسکاندیناوی» و «توسعه چینی» نام برد و این آخری را نیز به طورضمنی مورد توجه قرارداد. این درحالی است که چین به رغم اینکه از رشد اقتصادی شگفت‌آوری در طی چند دهه‌ی اخیر برخوردار بوده، اما مانند بشکه باروتی است که ممکن است هر لحظه منفجر گردد و تبعات انفجار آن دامن کل اقتصاد جهان را نیز بگیرد. چراکه توسعه بدون رهیافت‌های دموکراتیک درنهایت به بن‌بست و انفجار خواهد رسید. اما الگوی توسعه اسکاندیناوی شاید بی‌بدیل‌ترین متدد توسعه انسانی باشد. به تعبیر دیگر، در این متدد تمام نهاد‌های سیاسی، فرهنگی و…و اقتصادی در بستری دموکراتیک، گیتیانه و انسان محور، شکل گرفته و حرکت می‌کنند. ممکن است در طی این حرکت، آنها نیز با مشکل روبرو گردند اما این جوامع هیچگاه دچار از هم گسیختگی و انفجار سیاسی نخواهند گشت. جامعه‌باوری و توجه هم‌زمان به زندگی فردی و جمعی انسان، یکی از اصول اساسی این الگو است که کشورهای تابع این متدد را، به عنوان بهترین نقاط دنیا برای زیست انسانیِ بهتر معرفی می‌کند.
و اما شک نکنید که نظام‌های سیاسی در این نقطه از جهان، مبنای شکل‌گیری و حرکت خود را بر دو عنصر اساسی بنا نهاده‌اند. آن دو عنصر چیزی نیستند جز «سکولاریسم» و «دموکراسی» و به دیگر سخن؛ «سکولار دموکراسی». اگرچه در آن دیار به صراحت ازاین ترکیب سخنی گفته نمی‌شود اما آنچه مسلم است محتوای آن دقیقا براین دو عنصر همسو و همزاد، بنا شده است. امروز کسی نیست در دنیا که بتواند قدرت و کارآمدی این الگو را انکار کند.
با این وجود کشورهای‌های خاورمیانه به خصوص کشورمان که از وجود نظام‌های مذهبی و شبه‌مذهبی رنج می‌برند باید بیش‌از‌پیش برای گذار از این شرایط به چنین الگویی توجه داشته باشند. سکولاریسم و دموکراسی دو عنصری هستند که مردمان خاورمیانه برای برون‌رفت از این شرایط هرگز نمی‌توانند بدون آنها به مقصود برسند و چشم پوشی از آنها دقیقا یک اشتباه فاحش تاریخی است!
مجله روشنفکر 