ولتر شیفته فرهنگ ایران/ شجاع‌الدین شفا
روشنفکر/ در سال ۱۷۵۶ ولتر Voltaire مردی که حقاً باید او را یک شخصیت خارق العاده و یکی از عجایب دنیا شمرد، پای خود را به میدان ایران شناسان گذاشت، البته در مجموعه آثار ولتر، به کرات چه در تئاترهای او (سیتها Les Scythes تراژدی منظوم، سال ۱۷۶۹؛ گبرها Les Guébres تراژدی منظوم سال ۱۷۹۹ سمیرامیس Serniranis و محمد Mahonet ) ، چه در فرهنگ فلسفی از سیروس، زرتشت و چه در داستانهای کوتاه و بلند از ایران بحث شده، ولی مهمترین اثر ولتر در مورد ایران فصولی از کتاب معروف او Essai sur les rnceurs است که از عالیترین شاهکارهای ولتر بشمار می‌رود و وی سالهای دراز برای نوشتن آن کار کرد و شاید هزاران کتاب و سند خواند. در این کتاب مفصل که ولتر در آن تاریخ تمدن دنیا را از قدیم تا قرن ۱۸ طبق روش و منطق و استدلال خاص خودش توضیح داده و چندین فصل مبسوط آن را به ایران، در زمان پیش از اسلام، اسلام، دوره صفوی و نادرشاه افشار اختصاص داده است.
ولتر غالبا با علاقه و تجلیل از ایران نام می‌برد. او بر خلاف آنهائی که اسکندر را ستوده‌اند، می‌نویسد: «این دیوانه‌ای که هنر بزرگش آتش زدن تخت جمشید است، جز ترحم، شایان هیچ چیزی نیست.»
این عقیده‌ای است که «بوالو» نیز در یکی از اشعار معروفش ابراز داشته است.
تراژدی و کارهایی که در ۱۷۹۰ توسط ولتر انتشار یافت، تند‌ترین و انتقادی ترین اثر دراماتیک اوست، به طوری که وی آنرا حتی با نام خودش منتشر نکرد و به صحنهٔ تئاتر نیز نبرد.
در گبرها که قهرمانان آن زرتشتیان ایرانی هستند ولتر نظر خود را در بارهٔ حق آزادی عقیدهٔ مذهبی که باید برای هر فرد بشری محفوظ باشد ، تشریح کرده، و باید متوجه بود که در دورهٔ ولتر ابراز چنین عقیده‌ای، چقدر خطرناک و غیر عادی بوده است.
