آیا انقلاب اسلامی ایران، در ترکیه تکرار می شود؟/ دیدگاه/ روشنفکر

روشنفکر/ بعد از کودتای نافرجام اخیر ترکیه که به قوت‌گرفتن بیش از پیش «اردوغان» و «حزب عدالت و توسعه» منجر گشت، بسیاری از نویسندگان و تحلیل‌گران در گوشه گوشه دنیا تحلیل هایی ارایه دادند مبنی بر اینکه ترکیه در راهی گام گذاشته که ایران در سال ۱۹۷۹ پای نهاد.

در این شکی نیست که اردوغان و یارانش ازاین فرصت به نحو احسن سوء استفاده خواهند کرد تا ترکیه را از محتوای ارزش‌های سکولار خالی کنند و در‌این راه از هیچ اقدامی فروگذار نخواهند کرد. شیوه برخورد با مخالفان در روزهای پس از کودتا، آدمی را یاد روزهای آغازین انقلاب اسلامی به رهبری «روح الله خمینی» در ایران می‌اندازد. پاکسازی گسترده در سطح نهاد‌های قضایی، اجرایی و نظامی، خشونت گسترده، انقلاب فرهنگی، بگیر و ببندهای غیرقانونی و قدرت‌گرفتن مساجد و منابر و…و پررنگ شدن شعارهای مذهبی از سوی دولتمردان فاتح در ترکیه امروز، همگی نشان از این واقعیت دارد که شرایط بسیار شبیه انقلاب سال ۵۷ در ایران می باشد. تنها باید منتظر لحضه‌ی بدرآوردن کراوات از یقه‌ی پیراهن اردوغان بود.

اما این تنها یک روی سکه است؛ به‌رغم این شباهت‌ها، مقایسه‌‌ی ایران ۱۹۷۹با ترکیه‌ي سال ۲۰۱۶ چندان منطقی به‌نظر نمی‌آید. وجود و تنوع ابزارهای اطلاع رسانی و گسترش سریع اطلاعات در چشم بهم زدنی، یکی از موانع مهم در تحقق آرزوهای اردوغان می باشد. افزون بر آن تجربه تلخ مردم ایران در طول این ۳۸ سال سبب شده تا جامعه مدنی و سیاسی ترکیه بیش از گذشته پیگیرِ این روندِ خطرناک گردد. به دیگر سخن ترکیه در آینده‌ای نه‌چندان دور، شاهد شورش‌های مدنی-سیاسی در کف خیابان، برعلیه زیاده خواهی‌های اردوغان خواهدبود.

اردوغان با زیرکی و ریاکاری در حال هدایت ترکیه سکولار به سوی خلافت اسلامی- عثمانی است غافل از اینکه جامعه مدنی  ترکیه بیش از آنچه که او فکر می کند قوی و واکنش‌گرا است. صادقانه باید اعتراف کرد که جامعه مدنی ترکیه قابل قیاس با ایران و سایر کشور های خاورمیانه نیست چرا که این جامعه سال هاست که در بستر سکولاریسم و لائیسیته شکل و جان گرفته است.

تمام سعی اردوغان در طول این سال‌ها معطوف بر نابودی جامعه مدنی و زیر ساخت‌های سکولار آن بوده اما نتوانسته به خوبی به هدفش نایل گردد. اگرچه با تطمیع و تهدید، آسیب‌های زیادی ‌به آن رسانده اما هرگز نمی‌تواند ریشه‌های سترگ آن رابخشکاند. ترکیه امروز، روشنفکرانی دارد که بیش از پیش نسبت به حرکت و نگرش اردوغان حساس و اکتیو می باشند. به عبارت دیگر جامعه روشنفکری ترکیه به شدت در مقابل اردوغان در طول این سالها واکنش منفی نشان داده و حافظ نگرش سکولار به حیات اجتماعی مردم ترکیه بوده و خواهد بود.

خلاصه کلام اینکه: ترکیه آبستن یک حرکت مدنی- سیاسی عظیم بر علیه اردوغان و اهدافش می باشد تا سرنوشت مردم ایران برای مردم ترکیه رقم نخورد. با این‌وجود، شرایط پیش‌رو حداقل نشان از این واقعیت دارد که هم اردوغان و هم پیروانش در بیرحمی و شقاوت، دست کمی از حاکمان ایرانی و داعش نداشته و ندارند و اگر شرایط فراهم شود بدتر از آنها با مردم ترکیه خواهند کرد. دنیا هم این موضوع را به خوبی درک کرده و رفتار و مواضع کج‌دار و مریز نسبت به اردوغان، دقیقا معطوف به همین رویکرد بوده و خواهد بود.

تهیه شده در گروه نگاه روشنفکر